Ăn nhiều đường có bị bệnh tiểu đường không? Nên ăn bao nhiêu là đủ?

Bài viết được viết bởi Bác sĩ CKII Bùi Hồng Thanh: Chuyên gia tư vấn sức khỏe Nutricare và tham vấn chuyên môn bởi PGS.TS Phạm Văn Hoan.

Ăn nhiều đường có bị bệnh tiểu đường không? Những người ăn nhiều đường có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2 cao hơn người bình thường. Tuy nhiên, không phải cứ ăn nhiều đường thì sẽ bị tiểu đường, bởi đường huyết tăng còn liên quan đến khả năng tiết insulin và làm việc hiệu quả của hormone đó. Vậy nên ăn bao nhiêu đường là đủ? Mời bạn cùng theo dõi bài viết dưới đây để được giải đáp nhé!

1. Ăn nhiều đường có bị bệnh tiểu đường không?

Không phải cứ ăn nhiều đường là sẽ bị bệnh tiểu đường,tuy nhiên người ăn nhiều đường sẽ có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2 cao hơn. Việc tăng đường huyết còn phụ thuộc vào khả năng tiết insulin của cơ thể.

Tiểu đường có 2 loại chính đó là: tiểu đường type 1 và tiểu đường type 2, trong đó:

• Tiểu đường type 1: do hệ thống miễn dịch của chính cơ thể phá hủy nhầm các tế bào sản xuất insulin của tiểu đảo của Langerhans trong tuyến tụy. Vì vậy cơ thể không tự sản xuất insulin được, làm tăng glucose máu. Để giải thích cho điều này, nhiều giả thiết cho rằng có thể do gen hoặc virus gây ra. Vậy nên dù ăn nhiều đường cũng không gây ra tiểu đường type 1.
• Tiểu đường type 2: Đường không phải nguyên nhân trực tiếp dẫn đến tiểu đường type 2. Nhưng người ăn đồ ngọt nhiều sẽ dễ bị tăng cân và có nguy cơ mắc tiểu đường cao hơn 25% so với người bình thường. Tuy nhiên, không có nghĩa cứ ăn đồ ngọt hay đường thì sẽ mắc tiểu đường type 2, bởi vấn đề này liên quan đến khả năng sản sinh insulin hoặc bản thân hormone này làm việc không hiệu quả (kháng insulin). Như vậy, việc ăn nhiều đường kèm chế độ dinh dưỡng không phù hợp, lối sống sinh hoạt không lành mạnh dẫn tới thừa cân, béo phì, có thể là nguyên nhân gián tiếp gây ra tiểu đường type 2.

2. Mối liên hệ giữa đường trong thức ăn và đường trong máu

Để trả lời câu hỏi ăn nhiều đường có bị bệnh tiểu đường không thì mối liên hệ thức ăn có đường và đường trong máu là yếu tốt bệnh nhân nên hiểu. Phần lớn đường trong máu chủ yếu do thức ăn cung cấp, gồm hai loại là:

• Đường tự nhiên: Với cấu trúc hóa học đơn giản (fructose hay glucose), có chủ yếu trong: trái cây, rau củ quả, mía, mạch nha, thực phẩm từ sữa…
• Đường tự do: là những loại đường có trong thực phẩm và đồ uống đóng gói sẵn hoặc được chúng ta thêm vào khi chế biến các món ăn.

Khi đường huyết tăng cao, tuyến tụy bắt đầu sản sinh Insulin – thúc đẩy các tế bào hấp thụ đường để chuyển thành năng lượng cho cơ thể hoạt động, làm hạ đường huyết và dự trữ một lượng đường ở gan dưới dạng Glycogen. Khi cơ thể cần thêm năng lượng, tuyến tụy sẽ sản sinh Glucagon để chuyển hoá lượng đường dự trữ này. Nhờ đó, đường huyết trong cơ thể sẽ được giữ ổn định.

Tuy nhiên ở người mắc bệnh tiểu đường type 2, cơ thể không sản sinh đủ insulin hoặc đề kháng insulin khiến đường huyết không được chuyển hóa và luôn ở mức cao sau ăn. Tình trạng này kéo dài gây những biến chứng rất nguy hiểm cho người bệnh.

Có thể bạn quan tâm: Khám bệnh tiểu đường ở đâu UY TÍN? Chi phí khám tại từng bệnh viện

3. Nên ăn bao nhiêu đường để hạn chế bệnh tiểu đường?

Theo khuyến cáo của WHO, người lớn và trẻ em nên giảm lượng đường tự do tiêu thụ hàng ngày xuống dưới 10% tổng năng lượng ăn vào. Giảm thêm xuống dưới 5% hoặc khoảng 25gram (6 muỗng cà phê) mỗi ngày sẽ mang lại lợi ích cho sức khỏe.

Ngoài ra để hạn chế tiểu đường bạn nên lưu ý:

• Không nên ăn đồ chế biến sẵn: đồ chế biến sẵn thường chứa đường và các chất béo bão hòa nên dễ dẫn đến béo phì, tăng cholesterol máu làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, tăng lipid máu và tiểu đường.
• Dùng các thảo mộc như: nghệ, quế, nha đam, gừng, việt quất… giúp tăng cường hệ miễn dịch, hạ đường huyết và cholesterol máu.
• Tránh ăn các thực phẩm, đồ uống có hàm lượng đường cao như: bánh kẹo, đường kính, socola, thức ăn chế biến sẵn hay nước ngọt (bao gồm cả loại ăn kiêng). Đây là những loại đồ ăn làm tăng nguy cơ thừa cân, béo phì dễ mắc đái tháo đường, tim mạch, răng miệng…
• Sử dụng chất làm ngọt thay cho đường: có vị ngọt nhưng không sinh năng lượng, thích hợp cho người tiểu đường như: mật ong, đường chà là, đường dừa, siro cây phong, rỉ đường, quả la hán…
• Giảm đường trong chế biến món ăn và lưu ý lượng đường trong các sản phẩm như: tránh pha nước sốt nhiều đường, kiểm tra lượng đường trong thực phẩm đóng hộp…
• Ưu tiên thực phẩm ít đường: tăng cường bổ sung các loại rau củ quả như măng tây, diếp cá, bông cải, bắp cải hay bưởi, bơ, đu đủ, cà chua…. giúp chống oxy hóa, cung cấp các vitamin và khoáng chất thiết yếu.
• Hạn chế tinh bột: cơm, bún, miến, phở… chứa nhiều đường đơn sẽ chuyển hóa nhanh chóng tạo năng lượng làm tăng đường huyết.
• Nên ăn các thực phẩm cung cấp các loại carbohydrate hỗn hợp như: trái cây, rau quả, thực phẩm từ sữa, ngũ cốc nguyên hạt… vì giàu dinh dưỡng và chất xơ.

Có thể bạn quan tâm: Bệnh tiểu đường có nên ăn miến không?

4. Giải đáp thắc mắc

Xoay quanh bệnh tiểu đường là rất nhiều thắc mắc của rất nhiều người về việc ăn nhiều đường có bị bệnh tiểu đường không cũng như những người đang có nguy cơ mắc tiểu đường do chế độ ăn nhiều đường. Cùng theo dõi một số câu hỏi được quan tâm và giải đáp được dưới đây để có thêm thông tin về bệnh tiểu đường nhé!

4.1. Uống nước ngọt có bị tiểu đường không?

Trong thành phần của một lon nước ngọt chứa khoảng 10 muỗng cafe đường, trong khi lượng đường mà WHO khuyến nghị hấp thu vào cơ thể khoảng 6 muỗng/ ngày. Vì vậy việc uống nước ngọt hàng ngày sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2 cao hơn 26% so với người không uống.

Hàm lượng đường cao trong nước ngọt khiến năng lượng dư thừa được tích lũy dưới dạng chất béo làm bạn dễ bị tăng cân, béo phì – đây chính là yếu tố nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2. Đồng thời việc hấp thụ nhiều carbohydrate vào cơ thể làm đường huyết tăng cao và cơ thể không đủ tiết insulin để chuyển hóa sẽ gây đề kháng insulin.

4.2. Thèm ăn đồ ngọt có phải bị tiểu đường?

“Thèm ăn đồ ngọt là bị tiểu đường?” Câu trả lời là không. Bởi thèm đồ ngọt (thèm đường) không phải là một trong bốn dấu hiệu của bệnh tiểu đường (hay tăng đường huyết). Các dấu hiệu của bệnh tiểu đường bao gồm: tiểu nhiều, uống nhiều (khát nước nhiều), gầy nhiều (sụt cân) và ăn nhiều.

Việc lạm dụng đồ ngọt vào chế độ ăn sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường. Tuy nhiên, điều đó còn phụ thuộc vào lượng đường trong cơ thể được chuyển hoá như thế nào.

Đường trong thức ăn, đồ uống khi vào cơ thể sẽ được chuyển hóa thành năng lượng để hoạt động và hấp thu hàng ngày và giữ lại một phần nhỏ trong máu để dự trữ. Vì vậy, nếu hấp thu đường đúng cách và chuyển hóa thành năng lượng trong cơ thể thì hoàn toàn không bị mắc tiểu đường.

4.3. Người bệnh tiểu đường có phải kiêng ăn đường không?

Người bị bệnh tiểu đường không nhất thiết phải kiêng ăn đường hoàn toàn. Bởi trong quá trình điều trị tiểu đường bằng insulin có thể hạ đường huyết, nếu sử dụng đồ ngọt sẽ giúp đường huyết được duy trì ổn định.

Tuy nhiên, bệnh nhân cần kiểm soát lượng đường đưa vào khẩu phần ăn của mình để tránh tăng cân, béo phì, ảnh hưởng đến sức khoẻ. Đây chính là yếu tố nguy cơ khiến đường huyết tăng cao, tăng mắc các bệnh tim mạch, đột quỵ hay vấn đề về răng miệng…

Có thể bạn quan tâm: Khám tiểu đường ở bệnh viện nào tại TP.HCM uy tín và chất lượng?

5. Một số cách khác giúp phòng ngừa bệnh tiểu đường

Theo thống kê từ Liên đoàn Đái tháo đường thế giới (IDF) có khoảng 415 triệu người mắc và chiếm khoảng 8,8% dân số thế giới. Ở Việt Nam, theo hội Nội tiết và Đái tháo đường (VADE) hiện có khoảng 3,53 triệu người mắc.

Không quá khó để nhận được câu trả lời về việc ăn nhiều đường có bị bệnh tiểu đường không và qua đó người bệnh cũng như những người có nguy cơ mắc bệnh có thể dựa vào đó để giúp cho sức khỏe của bản thân tốt hơn.

Tỉ lệ mắc đái tháo đường ở Việt Nam và trên thế giới ngày càng tăng cao, vậy chúng ta nên làm thế nào để giảm nguy cơ mắc bệnh?

• Thường xuyên vận động: tập thể dục, vận động nhẹ nhàng hàng ngày, khoảng 30 phút/ ngày giúp cơ thể khoẻ mạnh, đường huyết ổn định. Bạn có thể đi bộ, chơi thể thao, tập thể dục, yoga, ….

• Quản lý cân nặng: nếu cân nặng của bạn đang ở tình trạng báo động, cao hơn mức cho phép (BMI > 23: thừa cân, BMI > 25: béo phì) thì bạn nên có kế hoạch giảm cân khoảng 5 – 7% cân nặng, việc giảm cân giúp giảm 50% nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.
• Ăn nhiều rau xanh: cung cấp các vitamin, chất xơ làm chậm quá trình hấp thu glucose vào máu, giảm táo bón. Nên ăn các rau xanh như: súp lơ, mồng tơi, rau đay, bắp cải,… và chế biến bằng cách luộc để giữ nguyên chất dinh dưỡng, tránh chiên, xào, quá nhiều dầu mỡ càng làm nặng thêm bệnh tiểu đường.
• Ăn uống khoa học: ăn đúng giờ, tránh bỏ bữa, tránh ăn quá no. Vì nếu bỏ bữa thì đường huyết sẽ bị hạ gây tụt đường huyết, còn ăn quá no làm đường huyết tăng cao, khó kiểm soát. Khi ăn đủ bữa sẽ giúp tuyến tụy tiết đủ insulin vào thời điểm đường huyết tăng cao nhất sau ăn.