Sức đề kháng là gì? Nguyên nhân & dấu hiệu của suy giảm đề kháng

Bài viết được viết bởi Chuyên gia Trần Thị Hiền: Chuyên gia tư vấn dinh dưỡng Nutricare và tham vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Nguyễn Đức Minh.

Sức đề kháng có vai trò quan trọng đối với sức khoẻ mỗi người, giúp chúng ta luôn khỏe mạnh và tránh được các tác nhân gây bệnh. Vậy cụ thể sức đề kháng là gì? Làm sao để tăng cường sức đề kháng hiệu quả? Cùng theo dõi bài viết để có thêm kiến thức chăm sóc sức khỏe cho bản thân và gia đình bạn nhé.

1. Sức đề kháng là gì?

Sức đề kháng là khả năng phòng vệ của cơ thể chống lại sự tấn công của các yếu tố gây hại như bệnh nhiễm trùng (virus, vi khuẩn…).

Sức đề kháng được tạo ra bởi hệ thống miễn dịch của cơ thể. Nếu hệ miễn dịch khỏe mạnh và sức đề kháng tốt thì cơ thể sẽ tiêu diệt, ngăn chặn các tác nhân gây hại xung quanh. Ngược lại, nếu hệ thống miễn dịch suy giảm đồng nghĩa với sức đề kháng yếu, cơ thể rất dễ mắc bệnh nhiễm trùng.

Hệ miễn dịch là hệ thống phòng thủ tự nhiên giúp cơ thể chống lại sự tấn công của các tác nhân gây bệnh. Có vai trò nhận diện hàng triệu kháng nguyên lạ xâm nhập vào cơ thể, sản sinh ra các kháng thể chống lại và tiêu diệt các kháng nguyên đó hay ngăn chặn các vấn đề sức khỏe như: cảm cúm, sốt… đến ung thư.

Hệ miễn dịch ở người được chia thành 3 loại đó là:

• Miễn dịch tự nhiên (bẩm sinh): đáp ứng miễn dịch đầu tiên của cơ thể liên quan đến di truyền (chủ yếu ở da, niêm mạc, bạch cầu, interleukin hay interferon… ). Loại miễn dịch này không có khả năng ghi nhớ, chống lại các tác nhân gây hại theo cùng cơ chế vật lý.
• Miễn dịch thu được (thích nghi): miễn dịch do cơ thể hình thành các kháng thể hoặc hoạt hóa tế bào lympho B và T tiêu diệt các tác nhân gây hại. Miễn dịch này hình thành trí nhớ miễn dịch để nhận diện kháng nguyên và loại bỏ nếu gặp lại.
• Miễn dịch thụ động: cơ thể có được kháng thể thụ động mà không cần tự sản xuất qua hệ thống miễn dịch như: kháng thể của trẻ sơ sinh nhận từ mẹ qua nhau thai, sữa mẹ, máu…..

2. Nguyên nhân gây suy giảm sức đề kháng

Hệ miễn dịch kém khiến sức đề kháng cũng suy giảm, cơ thể dễ bị mắc bệnh và có nhiều yếu tố làm suy giảm sức đề kháng như:

• Suy giảm hệ miễn dịch: là nguyên nhân chính làm suy giảm sức đề kháng gồm:
  • Suy giảm miễn dịch tiên phát: khiếm khuyết miễn dịch về di truyền do đột biến gen, rối loạn tế bào mầm…
  • Suy giảm miễn dịch thứ phát: do mắc bệnh hệ thống (đái tháo đường, nhiễm HIV/ AIDS), điều trị miễn dịch (hóa trị, xạ trị) hay phẫu thuật…
• Ô nhiễm môi trường: khói bụi, hóa chất,… ngăn chặn sự sản sinh các tế bào lympho B và T – các tế bào miễn dịch, gây ảnh hưởng đến chức năng phổi, mắc bệnh hô hấp như: viêm phổi, viêm phế quản….
• Lạm dụng kháng sinh: kháng sinh tiêu diệt các vi khuẩn gây bệnh, lợi khuẩn đường tiêu hóa và giảm lượng cytokine – một hormone quan trọng cho hệ miễn dịch, khiến cơ thể yếu đi và giảm khả năng chống chọi với tác nhân gây hại.
• Uống ít nước: nước đóng vai trò vô cùng quan trọng với cơ thể, đặc biệt hệ miễn dịch. Nước giúp lưu thông máu, cung cấp oxy cho cơ thể hoạt động, giúp tế bào nhận chất dinh dưỡng và thải trừ các độc tố khỏi cơ thể. Thiếu nước sẽ làm suy yếu hệ miễn dịch, suy giảm sức đề kháng.
• Sử dụng nhiều thức ăn chế biến sẵn: chứa quá nhiều cholesterol, đường, muối… là những chất độc hại cho cơ thể. Nếu sử dụng nhiều sẽ làm suy yếu các tế bào lympho B và T – tạo miễn dịch chủ động cho cơ thể, làm giảm đề kháng
• Stress: kéo dài thường xuyên làm giảm nồng độ hormone Testosterone và Estrogen gây suy giảm miễn dịch.
• Lười vận động: làm quá trình chuyển hóa và trao đổi, hấp thu chất trong cơ thể diễn ra chậm hơn, dễ suy giảm miễn dịch, bị bệnh. Vì vậy nên thường xuyên tập luyện thể dục thể thao, chạy bộ, yoga,…. ít nhất 15 phút mỗi ngày để cơ bắp được phát triển, tăng cường trao đổi chất.
• Béo phì, thừa cân: làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, tiểu đường, mỡ máu, huyết áp… làm tăng tiết hormon thiếu kiểm soát, phá vỡ cấu khả năng phòng bệnh của hệ miễn dịch.
• Thức quá khuya: không ngủ đủ từ 7 – 8 giờ mỗi ngày khiến cơ thể mệt mỏi, không sản sinh đủ Melatonin làm hệ miễn dịch không tạo đủ bạch cầu chống lại tác nhân gây bệnh.

3. Dấu hiệu suy giảm sức đề kháng và hệ miễn dịch

Hệ miễn dịch và sức đề kháng bị suy giảm đi kèm một số dấu hiệu điển hình như:

• Suy nhược tinh thần: tinh thần luôn ủ rũ, chán nản, kèm cảm giác khó chịu, thiếu sức sống, rất dễ mệt mỏi.
• Vết thương chậm lành: suy giảm sức đề kháng ảnh hưởng đến khả năng đông máu, nếu bị đứt tay, chảy máu nhiều máu sẽ khó đông hơn, vết thương khó lành hơn.
• Dễ mệt mỏi: lúc nào cũng cảm thấy mệt mỏi, đau nhức cơ thể, không có sức lực dù ngủ đủ giấc.
• Tiêu hoá kém: quá trình tiêu hóa và hấp thu chất dinh dưỡng kém hơn bình thường, dễ bị đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy, phân sống,…. khi ăn phải thực phẩm không đảm bảo vệ sinh.
• Dễ mắc bệnh, nhiễm khuẩn: là biểu hiện thường gặp ở người suy giảm sức đề kháng, họ dễ mắc phải các bệnh nhiễm trùng như: lao phổi, viêm phổi, phế quản, viêm xoang,… và dễ bị tái phát.

Ngoài những biểu hiện trên, người bị suy giảm sức đề kháng cơ thể xanh xao, gầy ốm, thiếu máu… hay ảnh hưởng đến cơ quan như tim: tim đập nhanh, đau tức ngực.

4. Đối tượng dễ bị suy giảm sức đề kháng

Sức đề kháng rất dễ bị suy giảm, đặc biệt ở các đối tượng như:

• Người mắc các bệnh mãn tính: các bệnh mạn tính như tim mạch, tiểu đường, gan thận, viêm phổi… hoặc sử dụng nhiều thuốc kháng sinh, chống viêm, điều trị ung thư…
• Người ốm dậy: cơ thể vẫn yếu ớt, mệt mỏi, ăn không ngon miệng, tinh thần chán nản… khiến sức đề kháng suy yếu, dễ bị tấn công bởi các tác nhân gây hại.
• Trẻ em: trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 3 tuổi sức đề kháng còn non nớt, bé chỉ được nhận miễn dịch thụ động qua nhau thai và sữa mẹ nên hệ miễn dịch chưa được phát triển toàn diện, rất dễ bị bệnh.
• Phụ nữ mang thai: mang thai khiến mẹ cần gấp đôi chất dinh dưỡng để bổ sung cho cả mẹ và bé, vì vậy nếu không cung cấp đủ dinh dưỡng mẹ rất dễ bị suy giảm sức đề kháng, khả năng nhiễm trùng và bị nặng hơn so với các đối tượng khác. Đồng thời việc điều trị cũng khó khăn hơn vì một số loại thuốc chống chỉ định với phụ nữ có thai, ảnh hưởng đến thai nhi.
• Người cao tuổi: bắt đầu bước vào độ tuổi lão hóa khiến các cơ quan cũng như sức đề kháng không thể tránh khỏi suy giảm chức năng. Hệ miễn dịch suy yếu khiến cơ thể dễ bị nhiễm trùng, mắc bệnh mạn tính và phản ứng chống lại các tác nhân gây hại kém.

5. Biện pháp tăng cường miễn dịch và đề kháng

Sức đề kháng rất dễ bị ảnh hưởng bởi các tác nhân gây hại như: ô nhiễm môi trường, căng thẳng, lo lắng kéo dài, chế độ sinh hoạt không lành mạnh, lười vận động… Vì vậy, để tăng cường sức đề kháng và hệ miễn dịch khỏe mạnh bạn nên:

5.1. Bổ sung dinh dưỡng qua thực phẩm

Bổ sung dinh dưỡng rất đầy đủ rất cần thiết, đặc biệt vitamin và khoáng chất cho hệ miễn dịch khỏe mạnh, hoạt động tốt.

• Bổ sung qua hải sản: các loại hải sản như cá hồi, tôm, cua, bào ngư, sò huyết… Cung cấp rất nhiều chất dinh dưỡng như Omega 3; các vitamin A, D, B; cùng khoáng chất: Sắt, Kẽm, Photpho, Canxi, Magie… và acid amin thiết yếu. Các chất này giúp tăng cường hệ miễn dịch, phát triển chiều cao và trí tuệ, tốt cho tim mạch, ức chế sự phát triển virus…

• Bổ sung thịt gia cầm: cung cấp nhiều protein, lipid, các acid amin, chất khoáng… giúp tăng cường phát triển chiều cao, cân nặng, tăng cường sức đề kháng. Một số loại thịt giàu protein như: thịt bò, gà, lợn…
• Bổ sung qua rau củ, trái cây: giúp cung cấp các vitamin A, C, D, E, vitamin nhóm B cùng khoáng chất Sắt, Kẽm, Selen… cùng chất xơ để tăng cường sức đề kháng, chống oxy hóa cơ thể, tốt cho hệ tiêu hóa. Một số loại hoa quả, thực phẩm nên bổ sung như: các quả mọng nước họ cam quýt bưởi, táo, nho, hay cà rốt, khoai lang, hành tây hoặc rau có màu đỏ, vàng, xanh đậm như: bông cải, rau bina….

Tìm hiểu thêm:

• 20+ Loại thực phẩm tăng cường hệ miễn dịch dễ kiếm
• Ăn gì để tăng cường hệ miễn dịch? 9+ Món ăn bổ dưỡng và ngon miệng

5.2. Giữ lối sống lành mạnh

Ngoài bổ sung chất dinh dưỡng, bạn nên thay đổi chế độ sinh hoạt lành mạnh như:

• Tập thể dục: cơ thể tăng cường sản sinh kháng thể và bạch cầu chống lại các tác nhân gây bệnh, khi vận động thân nhiệt tăng ngăn cản sự phát triển vi khuẩn, chống lại được cảm cúm thông thường. Ngoài ra còn giúp khí huyết lưu thông. Vì vậy bạn nên tập thể dục, chạy bộ, yoga, chơi thể thao ít nhất 15 phút mỗi ngày.
• Ngủ đủ giấc, tránh căng thẳng: ngủ đủ giấc giúp tăng sức đề kháng, thiếu ngủ dễ khiến tinh thần mệt mỏi, uể oải. Căng thẳng cũng làm giảm sức đề kháng do cơ thể giải phóng adrenalin ức chế hệ miễn dịch, vi khuẩn gây bệnh dễ xâm nhập vào cơ thể.
• Uống đủ nước: giúp đưa các tế bào miễn dịch, chống nhiễm trùng tới khắp nơi trên cơ thể, thải chất độc. Nếu uống ít nữa sẽ làm hệ bạch huyết chậm di chuyển và suy giảm hệ miễn dịch, các chất độc tích tụ lại trong cơ thể.
• Đeo khẩu trang khi ra ngoài: giúp bảo vệ hệ hô hấp hạn chế khói bụi, ô nhiễm đồng thời tránh được vi khuẩn gây bệnh thâm nhập vào cơ thể khi đến nơi đông người.
• Giữ gìn vệ sinh: cần vệ sinh thân thể, chân tay sạch sẽ bằng xà phòng mỗi khi đi ra ngoài về hoặc đi vệ sinh. Ngoài ra cũng nên vệ sinh các đồ đạc trong nhà thường xuyên để tránh bụi bẩn, vi khuẩn gây hại.
• Tránh xa chất kích thích: rượu bia, thuốc lá, cafe… là những chất gây ức chế hệ thống miễn dịch, căng thẳng thần kinh, tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính và suy giảm sức đề kháng cơ thể.

5.3. Bổ sung sữa ColosCare mỗi ngày giúp tăng cường đề kháng

Ngoài những biện pháp tăng cường miễn dịch kể trên, để tăng cường sức đề kháng nhanh chóng, hiệu quả, bạn nên bổ sung sữa vào chế độ ăn uống hàng ngày. Bởi sữa cung cấp nguồn dinh dưỡng cực giàu dưỡng chất như: Canxi, vitamin, khoáng chất, acid amin thiết yếu hỗ trợ tăng cường sức đề kháng.

Một trong những dòng sữa tăng cường sức đề kháng được yêu thích nhất hiện nay là ColosCare – sản phẩm của Nutricare là thương hiệu Quốc gia Dinh dưỡng Y học hàng đầu Việt Nam.

ColosCare được phát triển bởi các chuyên gia dinh dưỡng hàng đầu trên thế giới của Hoa Kỳ, Nhật Bản, Châu Âu. Vì vậy, các dòng sản phẩm sữa non ColosCare luôn đem đến nguồn dinh dưỡng tối ưu, an toàn, phù hợp với từng lứa tuổi và thể trạng khác nhau của người Việt như:

Sữa bột và sữa pha sẵn ColosCare: (Cho trẻ)

• Sữa non Colostrum chứa kháng thể IgG với hàm lượng cao (1200+mg) cùng chiết xuất nấm men Beta – Glucan 1,3/1,6 cùng vitamin nhóm A, C, E và khoáng chất Kẽm, Selen: giúp tăng cường hệ miễn dịch, nâng cao sức khỏe hệ hô hấp.
• HMO 2’LF, Lactoferrin: ức chế sự phát triển của vi khuẩn, virus.
• Chất xơ hòa tan (FOS/Inulin): hỗ trợ hệ tiêu hóa, nuôi dưỡng lợi khuẩn, kết hợp với DHA giúp trẻ phát triển trí não. Sản phẩm chứa 32 dưỡng chất đáp ứng khuyến nghị Bộ y tế giúp trẻ phát triển toàn diện.

Bột dinh dưỡng – ăn dặm ColosCare: (Cho trẻ giai đoạn ăn dặm từ 6 – 24 tháng tuổi)

• Sữa non IgG24h: được nhập khẩu từ Mỹ giúp tăng cường miễn dịch, ngăn ngừa nhiễm khuẩn hệ tiêu hóa, hô hấp cho bé.
• Bổ sung lợi khuẩn(BB12 + LA5) và chất xơ (FOS/Inulin) cải thiện tiêu hóa kết hợp tinh chất Oliu giúp hấp thu dưỡng chất tốt.
• DHA, acid Folic: tăng cường trí tuệ, khả năng ghi nhớ.

Sữa non ColosCare Adult: tăng sức đề kháng ở người cao tuổi, trung niên, trẻ em trên 10 tuổi, hoặc người bổ sung năng lượng sau phẫu thuật, ốm dậy… với công thức đột phá:

• Sữa non Colostrum IgG 1200+: tăng sức đề kháng, tăng cường sức miễn dịch để hỗ trợ chống lại virus, vi khuẩn gây bệnh, cải thiện chức năng xương khớp, tim mạch, tăng cường hấp thu.
• Lactoferrin & Probiotic: ức chế vi khuẩn và virus gây bệnh tấn công hệ tiêu hóa.
• Beta Glucan: kích thích miễn dịch tự nhiên và tăng cường sức khỏe hô hấp.

Sữa non ColosCare IgG24h: 

Thành phần 100% sữa non Colostrum nhập khẩu từ Mỹ chứa kháng thể IgG và IgA giúp tăng cường miễn dịch. Kết hợp khoáng chất Kẽm, Lysine và hệ 5 enzym (bao gồm: Alpha-Amylase, Protease, Lactase, Cellulase, Lipase): tăng sức đề kháng và cải thiện chức năng hệ tiêu hóa. Sản phẩm dùng cho trẻ em, người suy giảm miễn dịch.

10+ Cách tăng cường hệ miễn dịch giúp bạn luôn khỏe mạnh

Để biết thêm thông tin sản phẩm hoặc có bất kỳ thắc mắc nào về sức đề kháng, hãy liên hệ hotline 18006011 để được hỗ trợ kịp thời.

**Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán và điều trị y khoa.