Hướng dẫn xây dựng thực đơn cho bệnh nhân tiểu đường

Bài viết được viết bởi Bác sĩ CKII Bùi Hồng Thanh: Chuyên gia tư vấn sức khỏe Nutricare và tham vấn chuyên môn bởi PGS.TS Phạm Văn Hoan.

Thực đơn cho bệnh nhân tiểu đường cần phải được xây dựng khoa học để góp phần kiểm soát đường huyết tốt cho người bệnh. Hãy theo dõi bài viết sau để có những gợi ý lý tưởng cho thực đơn hàng ngày của người bệnh tiểu đường và có được lưu ý cần thiết để áp dụng cho việc ăn uống hàng ngày.

Chuyên gia chia sẻ chế độ ăn đúng chuẩn cho người đái tháo đường

1. Thực đơn cho bệnh nhân tiểu đường

Sau đây là thực đơn dành cho người bệnh tiểu đường trong ngày, giúp ổn định lượng đường trong máu và cung cấp nhiều dưỡng chất cho cơ thể. Lưu ý rằng những thực đơn này cần sử dụng linh hoạt và thay đổi thường xuyên để khẩu phần ăn cho bệnh nhân tiểu đường không bị lặp đi lặp lại dễ gây ngấy, từ đó làm giảm khẩu vị ăn uống của họ.

1.1. Bữa sáng

Đối với thực đơn cho bệnh tiểu đường thì bữa sáng giúp cung cấp năng lượng cho và có tác dụng ổn định đường huyết trong cả 1 ngày. Vì vậy, bữa sáng cần phải được quan tâm và đảm bảo đủ 3 dưỡng chất gồm: ¼ tinh bột, ½ chất đạm, ½ chất xơ.

Thực đơn 1

Một bát bún, phở, mì vào các bữa sáng. Lượng dinh dưỡng trong bữa sáng này gồm:

• ¼ tinh bột (khoảng 100 – 150g bún/phở/mì gạo)
• ½ chất đạm (khoảng 100g thịt gà, thịt bò, cá, thịt lợn, tôm, cua…)
• ½ chất xơ (rau sống, dưa chuột, xà lách, rau cải, rau cần…).

Lưu ý rằng người bị bệnh tiểu đường ăn bún, phở, mì gạo nên giảm một nửa lượng trong bát bình thường và không nên dùng thêm quẩy bởi quẩy chứa tinh bột và nhiều chất béo không tốt cho người bệnh tiểu đường.

Thực đơn 2

Lượng dinh dưỡng trong bữa sáng này gồm:

• ¼ tinh bột từ ½ bát xôi nhỏ
• ½ chất đạm từ trứng, thịt, giò…
• ¼ chất xơ từ rau sống, dưa chuột, dưa nộm…

Bữa sáng cho người tiểu đường tốt sẽ hỗ trợ rất tốt cho sức khỏe người tiểu đường mà bạn cần lưu ý!

1.2 Bữa trưa

Là một trong những bữa chính trong ngày và bổ sung năng lượng cho buổi chiều. Trong thực đơn cho người bệnh tiểu đường thì bữa trưa cần ¼ tinh bột, ¼ chất đạm và ½ chất xơ.

Thực đơn 1 

Lượng dinh dưỡng trong bữa trưa này gồm:

• ¼ tinh bột từ cơm gạo lứt (1 chén nhỏ)
• ¼ chất đạm từ canh trứng cà chua (1 quả trứng ) và thêm 1 đĩa nhỏ mướp đắng xào tôm tươi (khoảng 50g tôm)
• ½ chất xơ từ các món rau như cà rốt, cà tím, mướp đắng.

Thực đơn 2

Lượng dinh dưỡng trong bữa trưa này gồm:

• ¼ tinh bột từ bún, mì, phở (1 bát con)
• ¼ chất đạm từ cá nục kho cà chua (khoảng ½ con cá nục vừa)
• ½ chất xơ từ rau, củ luộc và thêm ⅙ trái thanh long cỡ vừa để tráng miệng.

1.3 Bữa tối

Bữa tối là bữa ăn kết thúc một ngày và rất dễ gây tích tụ dinh dưỡng, ảnh hưởng tới đường huyết nếu ăn nhiều. Vì vậy, dù vẫn cần đảm bảo ¼ tinh bột, ¼ chất đạm và ½ chất xơ từ rau xanh nhưng lượng cần giảm từ ½ hoặc ⅓ so với bữa trưa.

Thực đơn 1

Lượng dinh dưỡng trong bữa tối này gồm:

• ¼ tinh bột từ cơm gạo lứt (⅔ chén).
• ¼ chất đạm từ thịt trong món canh mướp đắng nhồi thịt (150g mướp đắng, 80g thịt nạc, 5g nấm).
• ½ chất xơ từ mướp đắng và đậu phụ kho tương (150g đậu phụ) cùng ½ trái cam.

Thực đơn 2

Lượng dinh dưỡng trong bữa tối này gồm:

• ¼ tinh bột bún (⅔ chén).
• ¼ chất đạm trong món canh cá rô (khoảng 1 chén con canh cá rô với 100g cá rô).
• ½ chất xơ từ 1 đĩa vừa rau củ luộc và ½ củ đậu.

Tìm hiểu thêm thông tin chế độ ăn kiêng dành cho người bệnh tiểu đường để xây dựng được một chế độ ăn uống khoa học, hợp lý, kiểm soát tốt lượng đường huyết và sớm đạt được mục tiêu điều trị.

2. Thực đơn 1 tuần cho người bệnh tiểu đường

Sau đây là thực đơn mẫu, chi tiết cho 1 tuần hay gọi là thực đơn dành cho người bệnh tiểu đường mà bạn có thể áp dụng cho người bệnh tiểu đường. Thực đơn này chỉ mang tính chất tham khảo, bạn nên linh động thêm bớt các món ăn theo thói quen ăn uống bệnh tiểu đường của bản thân hoặc người nhà để có những điều chỉnh thích hợp nhất.

Thứ 2: Tổng 1300 calo/ngày

Thứ 3: Tổng 1200 calo/ngày

Thứ tư: Tổng 1350 calo/ngày

Thứ năm: Tổng 1300 calo/ngày

Thứ sáu: Tổng 1300 calo/ngày

Thứ 7: Tổng 1400 calo/ngày

Chủ nhật: Tổng 1400 calo/ngày

Ngoài ra, người dùng có thể bổ sung thêm sữa Glucare Gold. Glucare Gold là sản phẩm được nghiên cứu và phát triển bởi Viện Dinh dưỡng Y Học Nutricare Hoa Kỳ, đã được chứng minh lâm sàng có chỉ số đường huyết (GI) thấp, phù hợp cho người bệnh tiểu đường theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).

Glucare Gold có hệ bột đường hấp thu chậm (Isomaltulose & Erythritol) với chỉ số đường huyết (GI) thấp, ít calo, dễ tiêu hóa, hấp thu chậm, giúp người dùng kiểm soát tốt đường huyết. 

Bên cạnh đó, Glucare Gold còn chứa 56 dưỡng chất với Đạm thực vật & Đạm Whey dễ hấp thu từ Mỹ, hỗ trợ phục hồi và tăng cường sức khỏe; Omega 3,6,9 và hệ Antioxidants giúp giảm biến chứng lên tim mạch; chất xơ hoà tan FOS tốt cho hệ tiêu hóa cùng Lactium giúp cải thiện giấc ngủ ngon.

3. Cách xác định nhu cầu năng lượng và dinh dưỡng

Xác định nhu cầu năng lượng và dinh dưỡng sẽ giúp xây dựng thực đơn chuẩn cho từng bệnh nhân tiểu đường để kiểm soát đường huyết tốt nhất. Các bước tính như sau:

Bước 1: Tìm ra cận nặng lý tưởng (CNLT)

CNLT = [Chiều cao (cm) – 100] x 0.9

Bước 2: Tính nhu cầu năng lượng theo cân nặng lý tưởng (NCNL)

Bước 3: Xác định nhu cầu dinh dưỡng theo các chất:

• Chất bột đường: chiếm khoảng 50 – 60% so với tổng năng lượng.
• Chất đạm: 15-20% so với tổng năng lượng.
• Chất béo: ít hơn 25% so với tổng năng lượng.

Ví dụ cụ thể: 

Một nam bệnh nhân tiểu đường cao 170cm, lao động trung bình. Thì cách tính nhu cầu năng lượng và dinh dưỡng sẽ là:

Cân nặng lý tưởng: CNLT = (170-100) x 0.9 = 63.

Nhu cầu năng lượng: NCNL = 63 x 35kcal/kg/ngày = 2.205 kcal.

Nhu cầu chất dinh dưỡng cần bổ sung hàng ngày là:

• Chất bột đường: 2.205kcal x 60% : 4 = 331g (vì 1g chất bột đường cung cấp 4 kcal).
• Chất đạm: 2.205kcal x 20% : 4 = 110g (vì 1g chất đạm cung cấp 4 kcal).
• Chất béo: 2.205kcal x 20% : 9 = 49g (vì 1g chất béo cung cấp 9 kcal).

4. Lưu ý khi xây dựng thực đơn cho người tiểu đường

Một số những lưu ý sau đây sẽ giúp bạn xây dựng thực đơn khoa học, thân thiện với bệnh tiểu đường nhất.

• Thực phẩm có chỉ số đường huyết cao nên ăn phối hợp với thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp: Giúp trung hòa lượng đường nạp vào cơ thể và giữ đường huyết ổn định, không bị tăng đột ngột sau ăn.
• Thứ tự khi ăn: Người bệnh tiểu đường nên uống canh trước, ăn rau, ăn thịt và ăn cơm cuối cùng để không làm tăng đường huyết nhanh và làm giảm đi cảm giác đói.
• Cách chế biến món ăn tốt nhất: Đối với tất cả các thực phẩm người bệnh tiểu đường nên chế biến bằng cách luộc, hấp, hạn chế chiên, xào vì chứa nhiều dầu mỡ, ảnh hưởng xấu tới bệnh tiểu đường.
• Không ăn nội tạng động vật: Bởi nội tạng động vật có chứa nhiều chất đạm, chất béo nếu người bệnh tiểu đường sử dụng có thể làm gia tăng đường huyết nhanh chóng.
• Người bị bệnh tiểu đường nên ăn nhạt: Người bệnh tiểu đường chỉ nên sử dụng ít hơn 6g muối mỗi ngày. Nếu bổ sung quá nhiều muối thì sẽ làm tăng nguy cơ biến chứng tiểu đường trên thận và tim mạch.
• Bổ sung nhiều hoa quả và rau xanh để cung cấp vitamin và chất xơ: Bởi chất xơ luôn chiếm một phần lớn trong thực đơn từng bữa của người bệnh tiểu đường. Ngoài ra, các vitamin trong hoa quả và rau xanh giúp nâng cao sức khỏe để hỗ trợ điều trị bệnh hiệu quả. Nên chọn những loại trái cây ít đường như: bơ, cam, dâu tây, bưởi… và hạn chế những loại quả nhiều đường như: xoài chín, vải, nhãn…

Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán và điều trị y khoa.