Người già bị tiêu chảy nên ăn gì? 5+ loại thực phẩm giúp nhanh khỏe, lấy lại sức 

Bài viết được viết bởi Dược sĩ Nguyễn Văn Mạnh: Chuyên gia tư vấn dinh dưỡng Nutricare và tham vấn chuyên môn bởi PGS.TS Phạm Văn Hoan.

Việc chọn lựa và tiêu thụ các loại thực phẩm phù hợp có thể giúp cho người cao tuổi bị bệnh tiêu chảy nhanh chóng lấy lại sức khỏe và ổn định tiêu hóa. Vậy cụ thể người già bị tiêu chảy nên ăn gì để mau chóng hồi phục và lấy lại sức? Để được giải đáp chi tiết, mời bạn đọc tham khảo những chia sẻ của các chuyên gia dinh dưỡng Nutricare trong bài viết dưới đây!

1. 5 loại thực phẩm tốt cho người già bị tiêu chảy

Người lớn tuổi đang mắc phải tiêu chảy nên lựa chọn 5 loại thực phẩm sau đây để hồi phục nhanh chóng:

1.1. Tinh bột đơn giản, dễ tiêu hóa

Tác dụng: Các loại thực phẩm giàu tinh bột đơn giản, dễ tiêu hóa giúp đường ruột giảm tải hoạt động, hỗ trợ tiêu hóa hoạt động dễ dàng cũng như giúp cơ thể bổ sung năng lượng và dưỡng chất cần thiết ^[1]. Ngoài ra, các loại thực phẩm giàu tinh bột còn chứa hàm lượng chất xơ tốt cho hệ tiêu hóa, cùng một số khoáng chất khác giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, phòng ngừa đột quỵ, kiểm soát bệnh tiểu đường ^[2].

Liều lượng nên bổ sung: nên tiêu thụ tinh bột chiếm từ 45 – 65% tổng lượng Calo nạp vào mỗi ngày, ví dụ nếu 1 ngày cần nạp vào 2000 Calo thì nên ăn khoảng từ 225 – 325g tinh bột/ngày ^[3].

Các món ăn từ tinh bột người già bị tiêu chảy nên bổ sung:

• Cháo trắng thịt lợn bằm: Cháo trắng thịt lợn bằm không những dễ tiêu hoá mà còn cung cấp năng lượng, nhiều nước, giúp bù nước hiệu quả cho cơ thể ^[4]. Trong 1 bát cơm nấu từ gạo trắng khoảng 158g cung cấp 194 Calo, 41,1g Carbs với hàm lượng chất xơ thấp ^[5]. Ngoài ra, thịt lợn bằm trong cháo cũng giúp người bệnh dễ tiêu hóa cùng các chất như Protein, Photpho, Kali, Vitamin B6, Vitamin B12, kẽm,… giúp đảm bảo dinh dưỡng và phòng chống nhiều loại bệnh ^[6].

• Súp khoai tây nghiền: Súp khoai tây nghiền giúp người bệnh dễ ăn cũng như tiêu hóa dễ dàng. Ngoài ra, trong 100g khoai tây cung cấp 87 Calo, 20,1g Carbs cùng một số Vitamin và khoáng chất như Kali, Vitamin B9,…giúp người già bệnh tiêu chảy đảm bảo đầy đủ năng lượng, dinh dưỡng cũng như ngăn ngừa các bệnh về tim mạch, ung thư,…

• Bánh mì trắng: Một lát bánh mì trắng có trung bình 13g Carbs. Tinh bột trong bánh mì có khả năng trung hòa dịch vị dạ dày, làm đặc chất thải, hỗ trợ điều trị tình trạng tiêu chảy cũng như cung cấp năng lượng cho người cao tuổi ^[4].

Lưu ý khi bổ sung tinh bột cho người già bị tiêu chảy: không nên chọn thực phẩm giàu tinh bột chứa nhiều chất xơ như gạo nâu ^[9].

1.2. Trái cây với hàm lượng chất xơ vừa phải, nhiều Vitamin

Tác dụng: Các loại trái cây có hàm lượng chất xơ vừa phải, giàu Vitamin và khoáng chất giúp người già bổ sung khoáng chất, dinh dưỡng và nước bị mất trong khi bị tiêu chảy. Bên cạnh đó, lượng đường có trong các loại trái cây này cũng giúp người già cung cấp năng lượng cho cơ thể, tránh tình trạng mệt mỏi và mất sức do tiêu chảy ^[1].

Liều lượng nên bổ sung: ít nhất 400g/ngày ^[10].

Các loại trái cây tốt cho người già bị tiêu chảy: 

• Chuối, táo: Trong chuối, táo có chứa Pectin tốt cho hệ tiêu hoá cùng Inulin giúp bổ sung lợi khuẩn, cải thiện đường ruột khỏe mạnh, đồng thời hàm lượng Kali cao giúp cân bằng chất điện giải cần thiết cho cơ thể khi tiêu chảy. Bên cạnh đó, chuối cũng sở hữu đặc tính mềm, dễ tiêu hoá có thể làm dịu những cơn đau dạ dày, ruột cho người già bị tiêu chảy ^[4].

• Ổi: Ổi chứa hàm lượng Tanin cao, giúp cải thiện tình trạng tiêu chảy cấp ở người cao tuổi cùng Vitamin C có tác dụng tăng sức đề kháng cho cơ thể ^[4].

Lưu ý khi bổ sung trái cây cho người già bị tiêu chảy: không nên chọn trái cây có vị chua và hàm lượng chất xơ cao ^[4].

1.3. Thịt giàu chất đạm (Protein), ít béo

Tác dụng: Thịt giàu chất đạm (Protein), ít béo giúp cung cấp đầy đủ năng lượng, dinh dưỡng người cao tuổi bệnh tiêu chảy mà không gây ảnh hưởng xấu đến hệ tiêu hóa ^[4].

Liều lượng nên bổ sung: tối đa 2g/kg trọng lượng cơ thể mỗi ngày ^[12].

Các món ăn từ thịt giàu chất đạm (Protein), ít béo:

• Cháo gà: Cháo gà là món ăn giúp người già bị tiêu chảy dễ tiêu hóa, đồng thời với lượng tinh bột dồi dào từ cháo ^[13] cùng hàm lượng Protein cao trong thịt gà (31g Protein/100g ức gà và 26g Protein/100g đùi gà ^[14]) giúp cơ thể đảm bảo dinh dưỡng, tăng cường sức đề kháng.

• Súp thịt lợn nấu cà rốt: Trong 100g thịt lợn nấu chín có chứa 297g Calo, 26g Protein cùng các loại Vitamin B1, B3, B6, B12 và khoáng chất như Sắt, Kẽm, Photpho, Selen,… giúp người già bệnh tiêu chảy đảm bảo đầy đủ năng lượng và dinh dưỡng trong quá trình phục hồi ^[15]. Ngoài ra, cà rốt chứa nhiều Vitamin A giúp điều chỉnh chức năng hệ thống miễn dịch, tăng cường sức đề kháng cho người bệnh ^[16].

• Thịt lợn luộc: Tương tự, thịt lợn luộc cung cấp năng lượng, dinh dưỡng cho cơ thể cũng như chứa ít gia vị, không có dầu mỡ, phù hợp cho người bị tiêu chảy.

Lưu ý khi bổ sung thịt giàu chất đạm (Protein), ít béo cho người già bị tiêu chảy: chỉ nên lựa chọn phần thịt nạc, không chọn phần da, mỡ để tránh tác động xấu đến hệ tiêu hoá ^[4].

1.4. Sữa chua

Tác dụng: Sữa chua có tác dụng tăng cường vi khuẩn có lợi trong ruột, góp phần cân bằng hệ vi khuẩn, ổn định dạ dày và ruột, cải thiện sức đề kháng của hệ tiêu hoá. Đồng thời, sữa chua cũng có khả năng thay đổi khẩu vị, giảm cảm giác thèm ăn vặt do khẩu phần ăn của người già bị tiêu chảy thường ít gia vị và dầu mỡ ^[4].

Liều lượng nên bổ sung: từ 1 – 2 hộp/ngày ^[17].

Các món chế biến từ sữa chua: sữa chua với yến mạch, sữa chua kết hợp với các loại trái cây như chuối, táo ^[4].

Lưu ý khi bổ sung sữa chua cho người già bị tiêu chảy: 

• Chỉ nên bổ sung sữa chua sau khi dùng thuốc kháng sinh trị tiêu chảy ^[18].
• Người già bị tiêu chảy nặng cần sử dụng sữa chua theo chỉ định của bác sĩ ^[9].

1.5. Bổ sung nước chứa khoáng chất và điện giải

Tác dụng: Người già bị tiêu chảy cần tập trung vào việc bổ sung nước và chất điện giải để ngăn chặn tình trạng mất nước và mất cân bằng điện giải. Đây là tình trạng nguy hiểm đối với tính mạng và có những dấu hiệu như khô miệng, không tiểu hoặc tiểu ít, suy giảm nhận thức ^[19],…

Liều lượng nên bổ sung: ít nhất 8 ly nước/ngày ^[20].

Các loại nước chứa khoáng chất và điện giải:

• Trà hoa cúc: Trà hoa cúc có tác dụng làm giảm co thắt ruột, điều trị tiêu chảy và viêm đường ruột hiệu quả nhờ chất Chamomile trong hoa cúc ^[21].

• Trà vỏ cam: Với 1,5 – 2% tinh dầu trong vỏ cam ^[22], loại trà này hỗ trợ điều chỉnh nhu động ruột cùng hàm lượng Pectin giúp kích thích lợi khuẩn trong đường ruột, cải thiện các triệu chứng như đau bụng, đi ngoài,… do tiêu chảy ^[20].

• Nước gạo (trắng) rang: Nước gạo rang bổ sung năng lượng, nước và chất điện giải cho cơ thể, đồng thời hạn chế việc nhu động ruột gia tăng, phù hợp với người già bị tiêu chảy ^[23].

Ngoài ra, để điều trị tiêu chảy hiệu quả cũng như đảm bảo dinh dưỡng và sức khỏe, người cao tuổi nên lựa chọn bổ sung sữa Nutricare Gold của thương hiệu quốc gia dinh dưỡng y học Nutricare. Trong Nutricare Gold chứa nhiều chất xơ hoà tan FOS giúp tăng cường hệ vi khuẩn có lợi đường ruột, hỗ trợ ổn định tiêu hóa, đồng thời hạn chế tình trạng táo bón, giúp hệ tiêu hoá khoẻ mạnh.

Ngoài ra, sữa Nutricare Gold còn có 56 dưỡng chất với Đạm thực vật & Đạm Whey dễ hấp thu từ Mỹ, có giá trị sinh học cao giúp cung cấp Axit Amin thiết yếu tham gia vào quá trình tổng hợp Protein, tế bào miễn dịch, từ đó tăng cường đề kháng cho cơ thể, cùng các Omega 3,6,9 và hệ Antioxidant hỗ trợ tim mạch, phòng ngừa đột quỵ. Bên cạnh đó, Nutricare Gold còn chứa Lactium cải thiện giấc ngủ ngon cùng hàm lượng Canxi, Glucosamin, HMB giúp cơ xương khớp chắc khỏe.

2. Nguyên tắc ăn uống cho người già bị tiêu chảy

Để chữa trị căn bệnh tiêu chảy hiệu quả hơn cũng như đảm bảo sức khỏe và dinh dưỡng, người cao tuổi nên tuân thủ những nguyên tắc ăn uống sau đây:

• Ăn thức ăn lỏng, dễ tiêu: Người già bệnh tiêu chảy sẽ gặp tình trạng mất nước, đường ruột chưa khỏe mạnh, vì thế việc tiêu thụ thức ăn lỏng, dễ tiêu như cháo loãng giúp người bệnh bù nước cũng như tiêu hóa dễ dàng hơn ^[24].

• Ăn khối lượng tăng dần: Người cao tuổi bị tiêu chảy nên chuyển từ thức ăn dạng lỏng dần sang thức ăn dạng đặc để giúp cơ thể thích nghi và hấp thụ dần dần chất dinh dưỡng một cách tốt hơn. Chẳng hạn, trong giai đoạn đầu có thể ăn cháo loãng, súp, canh,… sau đó có thể chuyển sang ngũ cốc, bột khoai, khoai lang nghiền, thịt nạc băm ^[9],…

• Ăn uống đủ bữa, đúng giờ: Việc bỏ bữa sẽ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, khiến tình hình bệnh tiêu chảy trở nên nặng hơn. Do đó, người cao tuổi mắc bệnh tiêu chảy nên ăn uống đủ bữa, đúng giờ theo như chỉ dẫn của bác sĩ ^[9].

• Ăn sau khi cơn tiêu chảy, nôn ói tạm thời được kiểm soát: Người lớn tuổi bị tiêu chảy chỉ nên tiêu thụ thức ăn sau khi cơn tiêu chảy, nôn ói tạm thời được kiểm soát để hệ tiêu hóa đảm bảo ổn định ^[19].

• Dùng thực phẩm đã nấu chín: Thực phẩm sống, chưa chín thường có nhiều vi khuẩn, virus, ký sinh trùng gây hại cho đường ruột, làm cho bệnh tình trở nên trầm trọng hơn. Vì vậy, người già bị tiêu chảy chỉ sử dụng thực phẩm đã nấu chín để đảm bảo an toàn sức khỏe ^[1].

3. 8 loại thực phẩm người già bị tiêu chảy cần tránh

Bên cạnh việc bổ sung các loại thực phẩm phù hợp, người cao tuổi bị tiêu chảy cũng cần tránh tiêu thụ:

• Thực phẩm giàu chất xơ không hòa tan: Các loại thực phẩm giàu chất xơ không hòa tan như gạo lứt, các loại ngũ cốc nguyên hạt và bắp (ngô) còn nguyên lớp vỏ cám và mầm phôi khó tiêu hóa, khiến cho ruột hoạt động nhiều hơn, vì thế không làm giảm triệu chứng tiêu chảy ^[19].

• Thịt đỏ: Các loại thịt đỏ như thịt bò, dê, cừu,… thường có sớ thịt dai, chứa nhiều đạm, sắt cùng nhiều chất khác sẽ khiến đường ruột của người bị tiêu chảy bị quá tải ^[19].

• Thực phẩm dễ lên men trong hệ tiêu hóa: Các loại thực phẩm dễ lên men trong hệ tiêu hóa như bơ, kem, phô mai,… dễ gây ra đầy hơi, sình bụng, không tốt cho người già đang bị tiêu chảy ^[19].

• Thực phẩm được chế biến cay, nóng: Thực phẩm được chế biến cay, nóng chứa các gia vị cay như ớt, tiêu,… gồm nhiều Axit làm tăng cảm giác nóng, rát cho dạ dày, đồng thời kích thích tăng nhu động khiến cho tình trạng tiêu chảy trở nên trầm trọng hơn ^[4].

• Thực phẩm được chế biến chứa nhiều dầu mỡ: Thức ăn chứa nhiều dầu mỡ như các món chiên rán, thịt mỡ,… gồm nhiều chất béo khó tiêu hóa, có thể gây khó chịu về đường tiêu hóa, chướng bụng và tăng cảm giác buồn nôn và nôn mửa. Ngoài ra, các chất béo xấu còn tác động tiêu cực đến sự cân bằng vi khuẩn đường ruột, làm yếu lợi khuẩn cần thiết, khiến cho tình trạng tiêu chảy trở nên nặng hơn ^[4].

• Sorbitol và các chất ngọt nhân tạo khác: Sorbitol và các chất ngọt nhân tạo khác thay thế đường tự nhiên có tác dụng nhuận tràng, kích thích nhu động ruột, làm tăng tình trạng tiêu chảy ở người cao tuổi ^[25].

• Thực phẩm chứa cồn, caffeine: Thực phẩm chứa cồn như rượu, bia và thức uống chứa Caffeine như cà phê hoạt động tương tự thuốc lợi tiểu, kích thích hệ bài tiết nên dễ gây mất nước, ảnh hưởng đến sức khỏe, do đó người già cần tránh tiêu thụ các thức uống này khi đang bị tiêu chảy ^[25].

4. Lưu ý giúp người già bị tiêu chảy hồi phục nhanh chóng

Để hồi phục sức khỏe nhanh chóng, người cao tuổi bị tiêu chảy nên lưu ý:

• Giữ vệ sinh sạch sẽ khu vực toilet, nhà tắm: Đảm bảo vệ sinh sạch sẽ khu vực toilet và nhà tắm là một yếu tố quan trọng để ngăn chặn sự lây lan cũng như nhiễm bệnh từ vi khuẩn gây tiêu chảy ^[1].

• Tạo thói quen rửa tay: Rửa tay thường xuyên và đúng cách là biện pháp quan trọng để ngăn chặn việc nhiễm và lây lan bệnh truyền nhiễm, bao gồm tiêu chảy. Đặc biệt, nên rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh, hắt hơi, ho, xì mũi ^[26].

• Không nên tự ý dùng các thuốc kháng sinh trị tiêu chảy nếu không có chỉ định của bác sĩ: Việc sử dụng các loại thuốc kháng sinh một cách tự ý mà không có hướng dẫn từ bác sĩ có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe khác, khiến việc điều trị bệnh tiêu chảy ở người già trở nên khó khăn hơn ^[26].

• Kết hợp vận động nhẹ nhàng: Một số động tác vận động nhẹ nhàng như đi bộ, yoga hay các bài tập thở có thể giúp người cao tuổi giảm hội chứng ruột kích thích, hạn chế tình trạng tiêu chảy cũng như giảm uể oải, mệt mỏi ^[x].

• Giữ trạng thái tinh thần thoải mái: Người già bị tiêu chảy cần tránh lo lắng, căng thẳng, suy nghĩ tiêu cực để không gây áp lực, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe hệ tiêu hóa ^[26].

Trên đây là giải đáp chi tiết cho thắc mắc “người già bị tiêu chảy nên ăn gì” cùng một số thông tin hữu ích khác hỗ trợ bạn điều trị bệnh tiêu chảy ở người lớn tuổi hiệu quả. Nếu có bất cứ câu hỏi nào về chế độ dinh dưỡng cho người cao tuổi hoặc sản phẩm sữa Nutricare Gold, bạn đừng ngần ngại truy cập vào fanpage Nutricare – Già mà sướng hoặc liên hệ đến số hotline 18006011 để được tư vấn tận tình!

** Bài viết chỉ mang tính tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán và điều trị y khoa