Tiểu đường thai kỳ nên ăn gì? Chế độ ăn giúp mẹ và bé khỏe

Bài viết được viết bởi Bác sĩ CKII Bùi Hồng Thanh: Chuyên gia tư vấn sức khỏe Nutricare và tham vấn chuyên môn bởi PGS.TS Phạm Văn Hoan.

Thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh là một phần quan trọng trong quá trình điều trị tiểu đường thai kỳ. Việc này sẽ giúp mẹ bầu duy trì nồng độ đường huyết ở mức an toàn, tránh các biến chứng khi mang thai và sinh con. Vậy tiểu đường thai kỳ nên ăn gì? Tham khảo cách lựa chọn thực phẩm tốt và cùng xây dựng thực đơn lành mạnh cho mẹ tiểu đường thai kỳ trong bài viết sau nhé!

1. Thành phần Protein

Khi mang thai nhu cầu dinh dưỡng của mẹ bầu tăng cao. Trong đó, Protein là nguồn dưỡng chất quan trọng cung cấp năng lượng cho các cơ quan hoạt động. Đồng thời, đây cũng là thành phần rất cần thiết giúp thai nhi sinh trưởng và phát triển.

Theo khuyến cáo, người tiểu đường thai kỳ nên bổ sung Protein với lượng khoảng 12 – 30% năng lượng khẩu phần.

Theo bản chất, Protein không tạo ra ảnh hưởng quá nhiều tới nồng độ đường huyết, tuy nhiên, một số thực phẩm giàu Protein có thể chứa thêm nhiều dưỡng chất khác không tốt cho người tiểu đường thai kỳ. Vậy để bạn dễ lựa chọn, dưới đây là một số thực phẩm giàu Protein mà mẹ bầu tiểu đường thai kỳ nên và không nên ăn:

1.1. Thực phẩm giàu Protein tốt cho người tiểu đường thai kỳ

Người bị tiểu đường thai kỳ nên ưu tiên lựa chọn thực phẩm giàu Protein và chứa ít Carbohydrate và chất béo bão hòa.

Một số thực phẩm giàu Protein lành mạnh:

Protein động vật:

• Thịt heo nạc, thịt gia cầm
• Cá hồi, cá trích, cá rô phi, cá ngừ,…
• Trứng

Lưu ý: khi sơ chế và chế biến để hạn chế tối đa chất béo bão hòa như: lọc bỏ da, mỡ động vật, lựa chọn chế biến luộc, hấp, nướng thay vì chiên, rán,…

Protein thực vật:

• Sữa ít béo, sữa chua ít/ không đường, phô mai,…
• Đậu nành, đậu lăng,…
• Các loại hạt, ngũ cốc

1.2. Thực phẩm chứa Protein nên tránh

Nhiều thực phẩm, sản phẩm chế biến có chứa Protein nhưng lại giàu các thành phần khác như chất béo bão hòa, Carbohydrate. Những thành phần này nếu bổ sung nhiều đều ảnh hưởng không tốt đến tình trạng bệnh tiểu đường của mẹ bầu. Chúng có thể làm mẹ bầu tăng cân, tăng nồng độ đường huyết, tăng nguy cơ mắc biến chứng về tim mạch. Do đó, người tiểu đường thai kỳ nên tránh một số thực phẩm sau:

• Thịt heo, thịt bò có chứa mỡ, da động vật, nội tạng động vật,…
• Thịt đã qua chế biến: thịt hộp, thịt xông khói, xúc xích,…

Có thể bạn quan tâm:

Tiểu đường thai kỳ ăn sáng bằng gì tốt cho cả mẹ và bé con?

2. Thực phẩm chứa Carbohydrate

Carbohydrate cũng là một thành phần dinh dưỡng quan trọng để nuôi dưỡng sự phát triển của thai nhi. Nhưng khi tiêu thụ thực phẩm này, lượng Carbohydrate sẽ được cơ thể chuyển hóa thành Glucose và hấp thu vào trong máu. Vì vậy, thực phẩm chứa Carbohydrate có ảnh hưởng nhiều đến nồng độ đường huyết sau ăn.

Do đó liều lượng bổ sung Carbohydrate rất quan trọng đối với người tiểu đường thai kỳ. Lượng Carbohydrate phù hợp là khoảng 50 – 55% năng lượng khẩu phần.

Ngoài ra, các nguồn Carbohydrate khác nhau thì tốc độ hấp thu và làm tăng Glucose máu cũng khác nhau. Vì vậy một số lựa chọn phù hợp và một số thực phẩm chứa nhiều Carb nên tránh sẽ được trình bày trong phần dưới đây.

2.1. Carbohydrate nên ăn

Mẹ bầu tiểu đường thai kỳ nên tập trung vào các nguồn Carbohydrate có nhiều chất xơ. Bởi lượng chất xơ có trong thực phẩm sẽ làm chậm quá trình hấp thu Glucose vào máu. Điều này giúp đường huyết người bệnh ổn định hơn, tránh bị tăng đột biến.

Ngũ cốc nguyên hạt:

• Gạo lứt
• Lúa mì nguyên cám, lúa mạch đen,…
• Ngũ cốc
• Mì ống nguyên hạt
• Kiều mạch, kê

Carb từ rau và trái cây:

• Đậu, ngô, khoai tây,…
• Cam, táo, chuối, dâu tây, kiwi, nho,…

2.2. Carbohydrate nên tránh

Các loại Carbohydrate không tốt cho người tiểu đường thai kỳ bao gồm đường và Carbs tinh chế. Những chất này khi vào cơ thể sẽ dễ dàng bị chuyển hóa tạo thành Glucose. Sau đó lượng Glucose sẽ được cơ thể nhanh chóng hấp thu và hậu quả làm tăng đường huyết đột ngột ở người tiểu đường thai kỳ. Không chỉ vậy, thực phẩm chứa nhiều đường còn là nguyên nhân khiến người bệnh tăng cân, tăng nguy cơ gặp biến chứng về tim mạch, đột quỵ.

Mẹ bầu tiểu đường thai kỳ nên hạn chế những thực phẩm sau:

Đường:

• Bánh ngọt, bánh quy,…
• Bánh rán ngọt
• Kẹo
• Mứt

Carbs tinh chế:

• Gạo trắng
• Bánh mì trắng

Có thể bạn quan tâm:

• 5 tiêu chí lựa chọn và danh sách đồ ăn vặt cho bà bầu bị tiểu đường đầy đủ nhất
• Tiểu đường thai kỳ nên ăn quả gì? 15+ loại quả nên và không nên ăn
• Tiểu đường thai kỳ nên uống nước gì? 10+ đồ uống tốt cho bà bầu tiểu đường

3. Chất xơ

Chất xơ rất tốt cho mẹ bị tiểu đường thai kỳ vì chất này có tác dụng làm chậm quá trình hấp thu Glucose, làm chậm tốc độ tăng đường huyết máu sau ăn. Lượng chất xơ dồi dào còn hỗ trợ mẹ bầu giảm tình trạng táo bón tốt cho sức khỏe.

Ngoài ra chất xơ có nhiều trong rau, củ, quả nên khi tiêu thụ những thực phẩm này, mẹ bầu có thể nhận được thêm nhiều vi chất thiết yếu khác như các loại Vitamin, khoáng chất, chất chống oxy hóa,…

Mẹ bầu tiểu đường cần bổ sung khoảng 20 – 35g chất xơ/ ngày.

Một số lưu ý và cách lựa chọn thực phẩm chứa chất xơ cho người tiểu đường thai kỳ:

3.1. Nên bổ sung rau giàu chất xơ, ít tinh bột

Chất xơ có nhiều trong nhóm thực phẩm rau, củ. Để đảm bảo tổng lượng Carbohydrate trong mỗi bữa ăn phù hợp, mẹ bầu tiểu đường thai kỳ nên ưu tiên các loại rau giàu chất xơ, ít tinh bột.

Một số loại rau củ tốt cho mẹ tiểu đường thai kỳ:

• Măng tây
• Bông cải xanh
• Bắp cải
• Rau cần tây
• Cà tím
• Đậu xanh
• Ớt xanh
• Nấm
• Đậu bắp
• Cà rốt

3.2. Nhóm rau củ nên tránh

Không phải bất kỳ loại rau, củ, quả nào mẹ tiểu đường thai kỳ cũng có thể ăn thỏa thích. Bởi một số loại trong đó ngoài chất xơ chúng còn chứa nhiều đường và tinh bột. Những thực phẩm này khi ăn nhiều cũng có khả năng làm tăng đường huyết của mẹ bầu tiểu đường,

Một số thực phẩm nên hạn chế:

• Khoai tây, bí ngô,…
• Mít, sầu riêng, xoài chín,…

4. Chất béo

Nhiều quan niệm sai lầm cho răng chất béo làm tăng Cholesterol máu, làm tăng nguy cơ mắc xơ vữa động mạch và người tiểu đường thai kỳ không nên ăn nhóm chất này. Tuy nhiên, chất béo cần thiết cho sự phát triển não bộ thai nhi. Không chỉ vậy, chất béo còn cung cấp năng lượng, hỗ trợ hấp thu Vitamin tan trong dầu cho cơ thể. Do đó mẹ bầu tiểu đường vẫn cần bổ sung một lượng từ khoảng 25% đến dưới 30% năng lượng khẩu phần.

Nhưng không phải nguồn chất béo nào cũng tốt cho cơ thể. Vì vậy mẹ bầu tiểu đường cần chú ý lựa chọn những thực phẩm chứa chất béo tốt được liệt kê trong phần sau đây.

4.1. Thực phẩm chứa chất béo không bão hòa tốt cho cơ thể

Người tiểu đường thai kỳ nên lựa chọn thực phẩm chứa chất béo không bão hòa. Loại chất béo này có nhiều tác dụng tốt cho tim mạch nhờ các thành phần như Omega 3, Omega 6,… Ngoài ra, nhiều nghiên cứu [1] cho thấy chất béo không bão hòa có khả năng làm giảm Cholesterol LDL. Đây là loại Cholesterol xấu, nếu tích lũy nhiều sẽ làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về xơ vữa động mạch, đột quỵ ở người tiểu đường thai kỳ.

Một số thực phẩm chứa chất béo không bão hòa:

• Cá
• Trái bơ
• Bơ đậu phộng
• Dầu ô liu, dầu hướng dương,…
• Các loại hạt: quả óc chó, hạt chia, hạt lanh,…

4.2. Thực phẩm chứa chất béo bão hòa nên tránh

Mặt khác một số loại chất béo có nguy cơ làm tăng Cholesterol xấu, tăng đề kháng Insulin ở mẹ bầu tiểu đường, đó là chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa. Một số nghiên cứu [2], [3] chỉ ra tiêu thụ chất béo bão hòa có khả năng làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.

Vì vậy, người tiểu đường thai kỳ nên tránh xa những thực phẩm sau:

• Thức ăn nhanh: Khoai tây chiên, hamburger, pizza,…
• Thực phẩm chiên rán
• Mỡ động vật

5. Đồ uống

Uống đủ nước giúp cơ thể tăng thải đường dư thường, tăng thải độc tố tốt, cho sức khỏe. Thông thường mẹ tiểu đường thai kỳ nên bổ sung khoảng 10 – 12 ly nước mỗi ngày (2 – 3 lít) để cung cấp đủ nước cho cơ thể.

Có thể vì các biểu hiện của bệnh tiểu đường như tiểu nhiều, khát nhiều hoặc thèm ngọt mà mẹ bầu có nhu cầu muốn uống nhiều loại nước khác nhau. Nhưng để đảm bảo đường huyết ổn định, người tiểu đường thai kỳ nên thận trọng khi lựa chọn các loại đồ uống để giải khát.

Trước khi sử dụng, mẹ bầu nên chú ý về thành phần và hàm lượng đường có trong đồ uống đó. Một số gợi ý về loại đồ uống mà mẹ bầu nên và không nên uống sẽ được trình bày ngay sau đây.

5.1. Loại nước uống tốt cho người tiểu đường thai kỳ

An toàn nhất, người tiểu đường thai kỳ nên lựa chọn uống nước lọc để bổ sung nước cho cơ thể. Ngoài ra mẹ bầu cũng có thể uống 2 – 3 ly nước có vị ngọt tự nhiên như nước ép trái cây, nước ép rau củ, sữa ít/ không đường,… Bên cạnh bổ sung nước, các loại nước ép này còn giúp mẹ bầu giảm thèm ngọt và cung cấp nhiều Vitamin cùng khoáng chất cho cơ thể.

5.2. Tránh xa đồ uống có cồn, nước ngọt,…

Mẹ bầu tiểu đường nên hạn chế uống các loại nước ngọt nhân tạo, soda,… Do đồ uống này có chứa đường nhân tạo, loại đường này dễ dàng hấp thu vào cơ thể làm tăng đường huyết nhanh chóng.

Bên cạnh đó, mẹ bầu tiểu đường thai kỳ cũng nên tránh xa các loại nước có cồn như rượu, bia,… Bởi lượng Ethanol có trong đó có thể tương tác với thuốc điều trị tiểu đường làm hạ đường huyết đột ngột.

Xem thêm:

• Chế độ ăn uống cho bệnh tiểu đường thai kỳ: Nên và không nên ăn gì?
• Tiểu đường thai kỳ nên uống nước gì? 10+ đồ uống tốt cho bà bầu tiểu đường

6. Bảng thực phẩm tốt cho người tiểu đường thai kỳ

Ngoài lựa chọn được các thực phẩm tốt thì liều lượng bổ sung cũng là một yếu tố ảnh hưởng lớn đến đường huyết người bệnh. Mẹ bầu tiểu đường thai kỳ có thể tham khảo một số gợi ý về lượng thức ăn phù hợp sau:

7. Gợi ý thực đơn cho mẹ bầu tiểu đường thai kỳ

Một số mẫu thực đơn mà mẹ bầu tiểu đường thai kỳ có thể tham khảo:

Bên cạnh đó, người tiểu đường thai kỳ có thể bổ sung thêm các loại sữa dinh dưỡng để đảm bảo đủ dưỡng chất cho mẹ và bé. Sữa Glucare Gold tới từ Viện Dinh dưỡng Y học Nutricare Hoa Kỳ là thực phẩm được chuyên gia khuyên dùng.

Sữa có chỉ số đường huyết thấp đã được chứng minh lâm sàng, giúp kiểm soát đường huyết mẹ bầu ổn định. Hệ đường hấp thu chậm (Isomaltulose, Erythritol) tiên tiến được chứng nhận hiệu quả kiểm soát đường huyết sau uống. Sữa bổ sung 56 dưỡng chất cùng Đạm thực vật, đạm Whey từ Mỹ giúp tăng cường sức khỏe và hệ miễn dịch của mẹ và bé. Omega 3,6,9 & Antioxidants – hỗ trợ giảm biến chứng tim mạch và phòng ngừa đột quỵ.

Hy vọng với những chia sẻ trên, bạn đã có được nhiều thông tin cho câu hỏi: “Tiểu đường thai kỳ nên ăn gì?”. Bạn có thể tham khảo thêm ý kiến từ các bác sĩ, chuyên gia dinh dưỡng khi thăm khám định kỳ. Hãy tuân thủ đúng theo hướng dẫn về chế độ ăn uống để thai nhi và mẹ tiểu đường thai kỳ có sức khỏe tốt nhất. Ngoài ra, bạn hoàn toàn có thể ghé thăm trang web của sản phẩm sữa Glucare Gold để tham khảo một trong những sản phẩm tốt nhất cho việc bổ trợ sức khỏe trong quá trình điều trị bệnh tiểu đường. Nutricare luôn sẵn sàng giúp đỡ, giải đáp và tư vấn các vấn đề liên quan tới chăm sóc sức khỏe cho bạn và những người thân yêu.

Bài viết chỉ mang tính tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán và điều trị y khoa.